Những người dân ở đây kể lại, từ thời Pháp thuộc, những người tù đã phát hiện công dụng chữa bệnh, tăng cường sức khỏe tuyệt vời của cây sâm đất Cổn Đảo. Trong lúc bị đưa đi lao động, họ đã lén ăn những củ sâm đất đào được để chống chọi với những gian truân khổ ải.


Đặc tính của cây Sâm đất Côn Đảo


Năm 2012, các cán bộ kỹ thuật của Vườn quốc gia Côn Đảo phát hiện sâm đất có tác dụng chữa bệnh nên đã trồng thực nghiệm thành công và phổ biến cho các hộ dân trồng.

Sâm đất có tên khoa học Boerhavia diffusa L. (B. repens L.) còn có tên sâm nam, sâm rừng, sâm quy bầu, thuộc họ hoa phấn – Nyctaginaceae. Sâm đất mọc hoang hay trồng khắp nơi, ra hoa quanh năm, có thân thảo, giòn, mập, mọng nước. Lá mọc đối, hoa màu lam tím.

Cây Sâm đất Côn Đảo vừa là thảo dược mới, vừa là loại cây kinh tế mới có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu cao vì nó dễ thích nghi trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như nắng, gió, khô hạn. Cây chỉ cần tưới nước, chăm sóc tốt trong vài tháng đầu đời để có thể tự duy trì khả năng phát triển trong suốt thời gian sau đó cho đến khi thu hoạch củ.

Trong điều kiện biến đổi khí hậu nắng nóng hiện nay, giống cây này có sức chịu đựng tốt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt, tạo năng suất và hiệu quả kinh tế cao. Nguồn đất sạch giúp cải tạo đất, tăng độ xốp cho đất, dễ thoát nước, diệt mầm bệnh.

Đặc biệt, trong nguồn cá thể đất sạch có chứa nhiều phân tử đa vi lượng, trung lượng và khoáng chất có ích cần thiết giúp cho bộ rễ cây Sâm phát triển nhanh, tạo củ Sâm to chứa nhiều sắc tố giúp tăng cường sức đề kháng chống được nhiều loại bệnh.

Sâm đất, còn gọi là cây quả nổ, sâm tanh tách, tử lỵ hoa, tiêu khát thảo, tam tiêu thảo. Sâm đất có củ tròn dài 3 cm, thân cao 50 cm, có lông, phiến lá bầu dục, mặt trên có lông thưa, bìa có rìa lông cứng, hoa to, đẹp, màu lam tím. Cây có nguồn gốc từ Trung Mỹ, du nhập vào Việt Nam khoảng năm 1909, sau đó mọc hoang khắp nơi, chủ yếu mọc tự nhiên trên những vùng đất cao, đồi núi ít ai để ý. Ở Côn Đảo, sâm đất mọc nhiều quanh các hòn đảo.

Sâm thích nghi với môi trường trồng trên đất cao nên tránh để cây ngập nước trong thời gian dài, phải tạo rãnh để thoát nước. Sâm đất trồng khoảng một năm là có thể cho thu hoạch hoặc để trồng lâu hơn làm củ có giá trị cao. Đây là loại cây thích nghi với điều kiện đất đai và khí hậu khắc nghiệt vùng rừng núi, thích hợp với điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay đối với các vùng đất Nam Bộ.

Theo những người trồng sâm ở Côn Đảo, sâm đất có sức sống mãnh liệt với đủ loại địa hình, nơi nào thổ nhưỡng phù hợp, màu mỡ thì cho củ lớn. Tuy vậy, cây này lại không ưa nhiều nước, dễ bị úng rễ nếu đất không thoát nước kịp.

Mấy năm nay, Sâm đất Côn Đảo được nhiều khách du lịch lựa chọn mang về đất liền như một món quà đặc biệt. Quả vậy, Sâm đất là một vị thuốc quý, sản vật độc đảo chỉ có vùng đất thiêng ở Côn Đảo.

Sâm đất Côn Đảo tươi

Đặc điểm cây Sâm đất Côn Đảo tươi:

  • Sâm đất có củ tròn dài 3-10cm, thân cao 50cm, có lông, phiến lá bầu dục, mặt trên có lông thưa, bìa có rìa lông cứng, hoa có màu lam tím.
  • Lá có vị hơi đắng, cay; tính lạnh, có ít độc (gây nôn nếu dùng liều cao).
  • Củ và rễ có vị ngọt, tính mát
  • Những người dân nơi đây kể lại từ thời Pháp thuộc, những người tù bị đày ở Côn Sơn đã phát hiện công dụng chữa bệnh, tăng cường sức khoẻ tuyệt vời của củ Sâm đất. Sâm này mọc nhiều trên các hòn đảo, trong lúc bị đưa đi lao động khổ sai, họ lén đào những củ Sâm ăn để chống chọi với những gian truân khổ ải.

Công dụng cây Sâm đất Côn Đảo:

  • Sâm đất có mùi thơm nhẹ dễ chịu; Sâm có tác dụng thanh nhiệt, hạ sốt, mát gan, giải độc gan, giúp tăng cường sinh lực, có tác dụng lợi tiểu, nhuận tràng, long đờm, viêm khớp, viêm thận,…
  • Toàn bộ thân, lá, rễ, củ của cây Sâm đều có thể dùng làm dược liệu. Củ Sâm sử dụng dạng tươi hoặc phơi khô, có thể đun nước uống, hầm canh hoặc ngâm rượu, củ Sâm có thể nghiên cứu chế biến thành dạng bột dùng làm mỹ phẩm để làm đẹp và còn nhiều công dụng hữu ích khác nữa…
  • Sâm đất có thể dùng toàn cây gồm phần thân và rễ; lá có vị hơi đắng, cay, tính lạnh, có ít độc, gây nôn nếu dùng liều cao. Củ có vị ngọt, tính mát.
  • Kinh nghiệm dân gian ở Nam Bộ thường dùng củ Sâm phơi khô nấu nước uống hàng ngày thay trà, Sâm khô có thể tẩm mật ong hoặc ngâm rượu để bồi bổ cơ thể tăng cường sức khỏe.
Lá cây sâm đất Côn Đảo